24.października przypada Światowy Dzień Walki z Otyłością. Dlatego też, chciałabym przybliżyć Wam nieco statystyk, byście mogli zobrazować sobie, z jak poważnym problemem mamy do czynienia oraz przedstawić głównych winowajców tego zjawiska i możliwości przeciwdziałania.

Problem na skalę epidemii

W 2016 roku, według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization):

  • liczba dorosłych osób na świecie zmagających się z nadwagą sięgała 1,9 biliona (39%), z czego 650 milionów (19%) dorosłych stanowiły osoby z problemem otyłości
  • wśród dzieci, szacuje się, że nadwaga lub otyłość pojawia się u 340 milionów (18%) dzieci w wieku 5-19 lat, z czego 124 miliony to dzieci otyłe (43 lata temu liczba ta wynosiła 11 milionów => 11 vs 124 miliony!!!)
  • zjawisko to rozprzestrzenia się również wśród najmłodszych - nawet dzieci poniżej 5 roku zmagają się z problemem otyłości!
  • kraje, które niegdyś zmagały się głównie z problemem niedożywienia, obecnie stawiają czoła również rozprzestrzeniającej się otyłości

Kula ziemska z zaznaczonymi czarnymi krajami odzwierciedlająca epidemię otyłości na świecie

Szybkie rozpoznanie

Otyłość definiujemy jako nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej. Wyznaczana jest za pomocą wskaźnika BMI (body mass index) u dorosłych oraz przy użyciu siatek centylowych u dzieci i nastolatków do 18 roku życia.

BMI = masa ciała [kg] / wzrost2 [m2]

Wynik ≥25 świadczy o nadwadze, natomiast ≥30 o otyłości I stopnia. Wyższe wartości tego wskaźnika wskazują na wyższe stopnie otyłości.

W przypadku dzieci do lat 3, BMI należy odnieść do międzynarodowych siatek WHO, dla dziewczynek i chłopców. U dzieci między 3 a 18 rokiem życia, należy posłużyć się polskimi siatkami OLA i OLAF (str.127). Przyjmuje się, że 3. i 97. centyl określają dolną i górną granicę normy masy ciała (można również spotkać się z siatkami, gdzie wartościami granicznymi jest 5. i 95. centyl). Oznacza, to że BMI powyżej 97. (lub 95.) centyla wskazuje na otyłość.

Z czym mamy do czynienia?

Otyłość jest chorobą i tak jak inne choroby, może nieść ze sobą szereg konsekwencji zdrowotnych. Może być nawet przyczyną śmierci! Wiem, że są to duże słowa, ale trzeba spojrzeć prawdzie w oczy - 2,8 milionów ludzi na świecie umiera rocznie z powodu otyłości! Nadwaga i otyłość są przyczyną schorzeń, tj. cukrzyca typu 2, osteoporoza, choroby sercowo-naczyniowe czy niektóre nowotwory. Niewątpliwie, jest to zarówno problem zdrowotny, jak i ekonomiczny, gdyż niesie ze sobą duże nakłady pieniężne państwa.

W poszukiwaniu winowajców

Jaka jest główna przyczyna tego zjawiska? Odpowiedź wydaje się być prosta - zbyt duża konsumpcja wysokoenergetycznych produktów spożywczych przy niewystarczającym wydatku energetycznym, czyli zbyt niskim poziomie aktywności fizycznej. Jest to niewątpliwie prawda - matematyki nie oszukamy! Jednak czy jest to pierwotny czynnik etiologiczny odpowiedzialny za szerzącą się epidemię otyłości? Myślę, że nie. Podłoże tego zjawiska jest o wiele bardziej złożone:

  • środowisko i otoczenie, w którym kształtujemy nasze nawyki żywieniowe
  • środowisko szkolne/w pracy
  • mass media
  • wszechobecne reklamy niskoodżywczych produktów spożywczych oraz ich łatwa dostępność

i wiele wiele innych czynników, które przyczyniają się do biernego trybu życia i sięgania po “przypadkowe” jedzenie.

Siedzący tryb życia i fast foody sprzyjają nadwadze i otyłości

Osobiście uważam, że najbardziej przerażającym faktem jest ilość dzieci, która zmaga się z tym problemem. One też są narażone na szereg konsekwencji tej choroby:

  • gorsze zdrowie ogólne
  • wzrost ryzyka rozwoju wcześniej wspomnianych chorób w późniejszym życiu
  • niska samoocena, która może przeradzać się w problemy w nauce czy kłopoty w nawiązywaniu nowych znajomości

Co możemy zrobić z tym fantem?

Musimy zacząć działać od samego początku! Zadbać o odpowiednie żywienie kobiet ciężarnych, niemowląt i małych dzieci. Monitorować rozwój psychofizyczny dzieci i nastolatków. Należy zapewnić takie środowisko i otoczenie, które sprzyjają rozwojowi “zdrowych” relacji między nami a jedzeniem oraz które pozwolą nam na łatwy dostęp do pełnowartościowych wyborów żywieniowych. Na pewno, część z tych zadań leży po stronie państwa i koncernów spożywczych. Jednak musimy pamiętać, że każdy z nas, przez swoje codzienne czynności ma w udział w tych działaniach. Nadrzędne postulaty Światowej Organizacji Zdrowia to:

  • zwiększenie ilości spożywanych warzyw i owoców,
  • zwiększenie ilości spożywanych produktów z pełnego przemiału, nasion roślin strączkowych i orzechów
  • zmniejszenie ilości spożywanej żywności bogatej w tłuszcz i cukry dodane

Jak widzimy, każdy może tego dokonać :) Należy również pamiętać o codziennej aktywności fizycznej - wybierz windę zamiast schodów, przejdź się na spacer, wysiądź 2 przystanki wcześniej z autobusu. Zalecana minimalna dawka aktywności fizycznej u dzieci i nastolatków to 60 minut dziennie a u dorosłych - 150 minut tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej.

Codzienna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia nadwagi oraz sprzyja lepszemu zdrowiu

I najważniejsze!

Jeśli problem nadwagi czy otyłości nie dotyczy Ciebie, lecz kogoś z Twojego bliskiego otoczenia, pomóż mu bądź jej w zmianach! Róbcie wspólne zakupy, przygotowujcie zdrowe posiłki, przejdźcie się razem na spacer. Jeśli problem ten dotyka Twoje dziecko, Ty i Twoi najbliżsi również muszą się zmienić, by wspierać je w nowych postanowieniach. O wiele łatwiej jest dokonać zmiany, gdy w otoczeniu nie ma żadnych pokus a Ty świecisz dobrym przykładem ;) Dotyczy to również babć i dziadków. Wiem, że rodzice są od wychowywania a dziadkowie od rozpieszczania, ale nie chcemy przecież dopuścić do progresji nadwagi czy otyłości Twojej pociechy. Co wtedy zrobić? Można poprosić dziadków o bilet do aquaparku zamiast ciasteczek ;) Te działania niewątpliwie pomogą w zmianach stylu życia drugiej osoby i całej rodziny, nie tylko na miesiąc ale już na zawsze!

Źródła:

1. Kułaga Z., Różdżyńska-Świątkowska A., Grajda A., Gurzkowska B., Wojtyło M. et al. Siatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia. Standardy Medyczne/Pediatria. 2015; vol. 12, p. 119-135

2. Krawczyński M. Ocena stanu odżywienia. Pojęcie normy. [w:] Krawczyński M. Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie. Wydawnictwo Help-Med. Kraków 2015: s. 64-70.

3. World Health Organization. Taking Action on Childhood Obesity: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274792/WHO-NMH-PND-ECHO-18.1-eng.pdf

4. World Health Organization. Obesity and overweight: http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight

5. World Health Organization. 10 facts on obesity: http://www.who.int/features/factfiles/obesity/en/

⤧  Next post Wegańska pasta kanapkowa na 3 sposoby ⤧  Previous post Jak skutecznie monitorować postępy w kształtowaniu sylwetki w domu?